Stichting wijngenootschap “Notre Reine” Munstergeleen
In een gebied waar de natuur vrij spel heeft, het verkeer op afstand wordt gehouden en waar een oase van rust heerst, kuieren wandelaars op hun gemak rond tussen de druivenranken van de Wanenberg. Maak op een mooie zomerdag een foto en je hebt een prachtige prent voor een vakantiefolder. Slechts op korte afstand van het buurtschap Windraak ligt aan de rand van de Wanenberg een heuse wijngaard, een parel in de regio. Alle ingrediënten waren aanwezig om op professionele wijze een wijngaard aan te leggen. Vijfhonderd Pinot Gris wijnstokken werden in 1998 aangeplant op een perceel van ca 2500 m2. De leden van de stichting werden gecoacht door een professionele wijnboer aan de Moezel, waar de wijn nu nog steeds wordt gemaakt.
De basis voor een wijngaard in Munstergeleen is in 1997 gelegd door enkele vrijwilligers die zich daarna hebben verenigd in een Stichting Wijngenootschap “Notre Reine” Munstergeleen. De stichting is een non-profit instelling en kan min of meer een ideologische wijngaard genoemd worden. Het moet gezien worden als een hobby waarbij het financiële zeker niet verwaarloosd kan worden. De wijngaard wordt financieel ondersteund door het adopteren van wijnstokken, waardoor de wijn met voorrang en tegen kostprijs gekocht kan worden. Daarom wordt de wijn door Notre Reine niet verkocht in een winkel. Nu na 25 jaren mag het resultaat er wezen. In 2022 werd de wijngaard uitgebreid met een educatieve wijngaard met nog eens 150 wijnstokken Pinot Gris en een aantal verschillende hybride druivensoorten. Deze worden gesnoeid op bijzondere wijzen zoals men die aantreft in andere delen van Europa (Italië, Canarische eilanden, Frankrijk enz.) en de wereld (Afghanistan, Zuid-Afrika, Egypte, USA enz.).
De wijnpers
De wijnpers die vele jaren op de Windraak heeft gestaan is een wijnpers met een geschiedenis. Het is niet alleen een illustratie hoe vroeger de druiven werden geperst, het is ook een symbool van verbinding en herinneringen.
Ter gelegenheid van de officiële opening voor het publiek van de wijngaard Wanenberg op 13 mei 2001 werd het Stichtingsbestuur verrast met een geschenk uit Osann-Monzel. Door Matthias Stoffel, de burgemeester van die gemeente werd een autentieke wijnpers uit 1895 geschonken aan de stichting. Na een opknapbeurt en plaatsing op de hoek van de Windraak werd op 24 juli 2004, tijdens een “hoffest” van “Notre Reine” deze wijnpers officieel onthuld door de burgemeester van Sittard, de heer W. Dijkstra en burgemeester Mathias Stoffel van Osann-Monzel. De wijnpers staat symbool voor de vele memorable momenten en een herinnering aan de inmiddels overleden burgemeester van Osann-Monzel, Matthias Stoffel.
Deze originele “Spindelkelter” van meer dan 100 jaar oud (ca. 1895- 1900), zijn ook nog te zien in verschillende musea aan de moezel, waaronder het Wijnmuseum in Bernkastel-Kues.
Deze wijnpers is vervaardigd door de firma A. Duchscher & Cie, Eisenhüte Wecker in het Groothertogdom Luxemburg, in die tijd een gerenommeerd en bekende firma die wijnpersen maakte. De stempel op de spindelkop getuigt van de authenticiteit van deze pers.
Vele jaren heeft de wijnpers op de hoek bij de Windraak gestaan. Nadat de pers tijdelijk verwijderd moest worden wegens gemeentelijke werkzaamheden, werd besloten de pers een plekje in de educatieve wijngaard te geven. De laatste jaren was de pers regelmatig in gebruik als afvalbak en vaak volgeladen met plastic zakken, hetgeen toch vele mensen stoorde. Na een opknapbeurt is deze overgebracht naar de wijngaard Wanenberg en heeft een definitieve beschermde plek gekregen.
Geologie van de Wanenberg
( augustus 2021)
Hoe zijn de heuvels in de Wanenberg en omgeving ontstaan? Waar komt de kiezel vandaan? Hoe is die ondergrond waar de druiven op kunnen groeien en hoe is dat allemaal hier terecht gekomen?
Zuid-Limburg
Als ongeveer 400 miljoen jaar geleden twee toenmalige tektonische platen, bestaand uit Noord-Amerika en Groenland met het hedendaagse Midden- en Noord-Europa, inclusief Scandinavië tegen elkaar botsten en Afrika langzaam tegen Europa aandrukte, ontstonden de Alpen en de Pyreneeën. Het achterliggend land werd door plooiing eveneens omhoog gedrukt waarbij de Ardennen ontstonden, met Zuid-Limburg als uitlopers van die Ardennen.
Het huidige Zuid-Limburgse heuvelland is in 4 hoofdperioden tussen 130.000 jaren en 360 miljoen jaren geleden gevormd en heeft door de tropische moerasbossen in het carboontijdperk (290 – 362 miljoen jaar geleden), poolwoestijnen en heldere koraalzeeën een geheel eigen landschappelijk karakter gekregen. Door erosie van beken, riviertjes en vooral de Maas zijn de plateaus omgevormd tot een dal-landschap. In de laatste ijstijd (9.000 jaren geleden) is het plateaulandschap met dalen weer met löss bedekt tot het nu bekende heuvellandschap. Het heuvellandschap sluit met zijn geologie en bodemgesteldheid hierdoor meer aan bij de Midden-Europese heuvel- en berggebieden dan bij andere Nederlandse landschappen.
De Wanenberg
Tussen 23 en 5 miljoen jaren geleden werd door de aanwezige zee zand en een groene kleisoort (glauconiet) afgezet met een laagdikte van ca 92 m, die onder de wijngaard op een diepte van enkele honderden meters ligt. In die periode had de Maas zich al gevormd en behoorde de Wanenberg tot de rivierbedding van die Maas. Oorspronkelijk lag de bedding van de Maas in het oosten van Zuid-Limburg richting Aken. Op het eind van het pleistoceen (12000 jaar geleden) in het tijdvak Weichselien (laatste ijstijd) was er een zeer sterke erosie. Door de steeds wisselende glacialen en interglacialen (koele en warme tijdperken) ontstonden meanderende waterlopen ten gevolge van het vele smeltwater. Hierdoor werd er veel zand en grind in het gebied afgezet. Deze kiezelafzettingen vindt men nog terug in de Wanenberg en omgeving. Het maximale hoogteverschil dat je in dit gebied aantreft is 35 m. De Schelberg, waar het buurtschap Windraak op gelegen is, heeft een top van 101 m boven NAP en is te vinden bij het Essotankstation. De totale dikte van de aardkorst in dit gebied varieert van 55 tot 95 km.
Het Terroir van de wijngaard Wanenberg
Het profiel van de bovenlagen onder de wijngaard vertoont een mix van löss, zand, kiezel en mergel. Dit löss zijn de meest kleine deeltjes van zand en is ca. 10.000 jaren geleden uit het toenmalige steppegebied, dat nu Noordzee is, door de wind hier terecht gekomen. Dit proces is vergelijkbaar met het nu neerdalen in onze streken van het Saharazand. Door de snelle opwarming van de aarde daarna steeg het zeewater met ca. 40 m, waardoor dit landschap veranderde in de huidige Noordzee. De mergel, als stuifstof uit de omgeving van Maastricht afkomstig, komt alleen in zeer dunne laagjes voor en is vermengd met de löss. Omdat de bodem van wijngaard Wanenberg met kalk uit die mergel verrijkt is, kunnen hier druivensoorten groeien die het anders op deze noorderbreedte moeilijk zouden hebben. Door deze gunstige bodemstructuur wordt de rijpingssnelheid van de druiven gunstig beïnvloed. Ten noorden van Sittard wordt de structuur van de bodem anders en vindt er een overgang plaats van löss en löss/kalkgronden naar zandgronden.
Onder de wijngaard Wanenberg ligt een laag kiezel, die voor de mineralen en sporenelementen (kleine hoeveelheden mineralen die de kiezel bevat) voor de wijnstok zorgt.